سرگرمی، هدف زندگی مؤمنانه | گردش مالی سرگرمی را فراموش نکنیم

ریحانه موسوی | شهرآرانیوز در عصر حاضر، یکی از کارکرد‌های اصلی رسانه ها، رویکرد سرگرمی و تفریح است. به دلیل سرعت و پیچیدگی زندگی انسان و فشار‌های گوناگون و مداوم، شادی و نشاط و تفریح و سرگرمی در زندگی او جایگاهی ویژه پیدا کرده و نیاز است این محتوا به درستی بیان شود. بررسی نقش سرگرمی ساز رسانه از منظر الهیات، یکی از برنامه‌های سلسله نشست‌های «الهیات هنر و رسانه» است که صبح شنبه با حضور حجت الاسلام والمسلمین سیدحمید میرخندان، دانشیار دانشگاه باقرالعلوم، در دفتر تبلیغات اسلامی استان برگزار و در آن به کارکرد‌های اصلی رسانه به ویژه سرگرمی، قلمرو و وجوه آن پرداخته شد.

گردش مالی سرسام آور در حوزه سرگرمی

حجت الاسلام سیدحمید میرخندان در این نشست با بیان اینکه بحث سرگرمی، بخش قابل توجهی از زندگی امروز عموم جامعه را به خود اختصاص داده است، گفت: آمار‌ها نشان می‌دهد گردش مالی سرسام آوری در حوزه سرگرمی در ایران وجود دارد. مثلا کسانی که موسیقی را دنبال می‌کنند، می‌دانند ضمن اینکه یک هنر است، نوعی رسانه نیز محسوب می‌شود که گردش مالی بسیار خوبی در ایران دارد.

وی سینما، تلویزیون و موسیقی را از رسانه‌های سرگرمی ساز تأثیرگذار بیان کرد و گفت: از آغاز زندگی بشر ظاهرا سرگرمی وجود داشته است، اما از زمانی به بعد سرگرمی اهمیت و جایگاهی پیدا می‌کند که از نظر اقتصادی نیز قابل توجه است.

حجت الاسلام میرخندان تجزیه را یکی از مضامین مدرنیته می‌داند و ابراز می‌کند: وقتی که زندگی انسان به روز و شب تقسیم شد، خدمات و ساعت کار شکل گرفت. این بدین معناست که فرصتی ایجاد شد تا افراد در ساعاتی به کار مشغول باشند و در ساعاتی اوقات فراغت خود را بگذرانند. مفهوم سرگرمی با اوقات فراغت در یک راستاست.

نویسنده کتاب «مطالعات دینی فیلم» افزود: با انقلاب علمی و پس از آن صنعتی و شکل گیری نهاد‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی، سبک جدیدی از زندگی به وجود آمد که مستلزم وجود فعالیت‌هایی بود که باید زمان را پر کند.

وی افزود: یکی از مؤلفه‌هایی که در تعریف غربی‌ها از سرگرمی وجود دارد، جدی نبودن و رهایی از وظایف اساسی مانند مذهبی، فرهنگی و خانوادگی است. وقتی وظیفه‌ای برعهده نداریم، می‌توانیم به سمت فعالیتی با عنوان سرگرمی برویم.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: در سرگرمی مؤلفه‌ای وجود دارد که بحث سرگرمی و دین را دچار چالش می‌کند، هدفی را دنبال نمی‌کند و از مسئولیت‌ها رهاست. در نگاه اسلامی دید ما به سرگرمی نیازمند تأمل است. اسلام سرگرمی را رد نمی‌کند، اما ویژگی‌هایی که در بحث الهیاتی پیدا می‌کند، نیاز به بررسی دارد.

حجت الاسلام میرخندان اظهار کرد: متفکران مشهور غربی، سرگرمی را یک نیاز ثانوی محسوب می‌کنند. پیامبراکرم (ص) در روایتی خطاب به ابوذر می‌فرمایند: «عاقل کسی است که زمان خودش را به چهار قسمت تقسیم کند؛ وقتی برای مناجات، زمانی برای ارزیابی و محاسبه خود، تفکر در خلقت پروردگار و لذت جویی‌های حلال.»

وی سرگرمی را بخشی از غایت و هدف زندگی مؤمنانه دانست و یادآور شد: در نگاه بدوی می‌توانیم بگوییم با سرگرمی مشکلی نداریم، اما در روایات، سرگرمی در عرض فعالیت‌های دیگر دیده شده است.  در نگاه اسلامی رتبه بندی معنا ندارد و این‌ها در کنار یکدیگر قرار دارند.

حجت الاسلام میرخندان با اشاره به اینکه در ادبیات غرب، سرگرمی رهاسازی تنش هاست تا انسان برای انجام سایر کار‌های خود موفق باشد، بیان کرد: این تقسیم بندی‌ها نسبی است و در روایات میزان، حد و ساعت تعیین نشده است. این موضوع بستگی به وضع اجتماعی و فردی دارد و هر شخصی به گونه‌ای سرگرم می‌شود، اما باید در زمان بندی زندگی مؤمنانه وجود داشته باشد.

در ادامه حتما بخوانید زبان الهیات زیارت، زبانی برای گفت‌وگو و هم‌فهمی ادیان ابراهیمی است

سینما، رسانه‌ای مبتنی بر سرگرمی است

وی سرگرمی را ذیل اوقات فراغت می‌داند و می‌گوید: وقت گذراندن با خانواده جزو اوقات فراغت است، اما همه آن نیست. فعالیت‌هایی وجود دارد که به دنبال هدف خاصی نیستند، دستمزدی در قبال آن‌ها گرفته نمی‌شود و ایجاد لذت و تنوع می‌کند و ممکن است باعث شکوفایی استعداد‌های فرد شود.

حجت الاسلام میرخندان میزان پرداختن رسانه‌ها به سرگرمی را منوط به ذات آن‌ها دانست و ابراز کرد: کارکرد عمده تلویزیون، سرگرمی است و نقشی میانه دارد. در بعضی رسانه‌ها مانند روزنامه، سرگرمی معنا ندارد. سینما رسانه‌ای است که اساسا برای سرگرمی است.  موسیقی یک رسانه است و سوار بر بستر رادیو و تلویزیون، جنبه سرگرمی اش پررنگ‌تر شده است.

وی بیان کرد: براساس آمارها، مردم ۳۰درصد اطلاعات را از شبکه‌های اجتماعی و ۳۷درصد را از رادیو و تلویزیون دریافت می‌کنند و این دو هنوز کارکرد خودشان را دارند. ظهور رسانه‌های جدید درصد قابل توجهی از مخاطبان را به حوزه خودشان منتقل کرده است و در بازی نیز همین طور است. اکنون استفاده از تلویزیون در آمریکا تنزل یافته، زیرا بازی، جایگاه ویژه‌ای برای خودش ایجاد کرده است.

این نویسنده اذعان کرد: رسانه‌هایی مانند تلویزیون که کارکرد غالب آن‌ها سرگرمی است، برای ارائه و انعکاس آموزه‌های دینی زیاد مناسب نیستند. در ارائه دین توسط تلویزیون دو مشکل وجود دارد؛ اول تصویری بودن آن، زیرا تصویر قدری حقیقت را تحریف می‌کند و دوم اینکه کارکرد اصلی تلویزیون سرگرمی است.